Nguyên nhân nhiều cán bộ ngân hàng bị khởi tố khi khách hàng vay vốn không trả được nợ?

Thông tư 39/2016/TT-NHNN ngày 30/12/2016 của NHNN VN quy định về hoạt động cho vay của Tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài đối với khách hàng, tại Điều 7 quy định về điều kiện vay vốn. Đây là vấn đề tiên quyết để xem xét cho vay đối với 01 khách hàng. Khách hàng phải có phương án kinh doanh khả thi, các tài liệu chứng minh cho phương án vay vốn phải có thật, thực hiện đúng…Trong thực tế, do nhiều nguyên nhân (khách quan/chủ quan) rất nhiều hồ sơ vay vốn, phương án vay vốn được chính cán bộ ngân hàng tư vấn hoàn thiện, thậm chí xây dựng phương án vay vốn giúp khách hàng nhằm đáp ứng đầy đủ các quy định nội bộ của TCTD, đúng/phù hợp với sản phẩm được ban hành. Hoặc phương án vay vốn của khách hàng được tư vấn xây dựng không có thật, quá trình thẩm định cho vay cán bộ ngân hàng thường không thâm định thực tế, tin tưởng khách hàng…dẫn đến những quyết định cho vay gay thiệt hại sau này.

Chính việc hỗ trợ khách hàng hoàn thiện vay vốn hoặc không thẩm định khách hàng mà trong nhiều năm qua đã có rất nhiều cán bộ ngân hàng bị khởi tố, có lẽ ngành ngân hàng là ngành có nhiều cán bộ bị khởi tố nhiều nhất trong những năm qua. Các hành vi vi phạm trong hoạt động cho vay, hoạt động ngân hàng đã bị khởi tố thời gian qua đối với nhiều cán bộ ngân hàng các cấp, từ cấp chuyên viên quan hệ khách hàng, trưởng phòng tín dụng, giám đốc chi nhánh, thậm chí cả Chủ tịch HĐQT một số ngân hàng.

Do đó, để hạn chế rủi ro trong hoạt động ngân hàng, các cán bộ ngân chỉ nên hướng dẫn khách hàng hoàn thiện hồ sơ, lập phương án vay vốn đúng với nhu cầu vốn khách hàng, mục đích vay vốn rõ ràng, hợp pháp và phải kiểm soát được việc sử dụng vốn vay của khách hàng, thu thập đầy đủ tài liệu chứng minh sử dụng vốn, thường xuyên kiểm tra giám sát sau khi cho vay; việc thẩm định khách hàng phải có căn cứ, đúng thực tế…đặc biệt là phải giữ được đạo đức nghề nghiệp, nếu có vụ lợi thì hậu quả rất nặng, thông thường quan điểm cơ quan điều tra rất nặng nề về vấn đề có yếu tố vụ lợi. Đã có nhiều trường hợp khách hàng vay vì sử dụng tiền vay sau mục đích, đầu tư thua lỗ, không trả được nợ dẫn đến nhiều hành vi vi phạm, có dấu hiệu phạm tội và đã bị khởi tố rất nhiều về tội Lừa đảo chiếm đoạt tài sản theo Điều 174 Bộ luật hình sự (do hồ sơ vay vốn, phương án vay vốn không có thật, sử dụng sai mục đích) và khi mở rộng điều tra, nhiều cán bộ ngân hàng đã bị khởi tố với vai trò đồng phạm hoặc bị khởi tố theo Điều 206 Bộ luật hình sự về tội vi phạm về hoạt động ngân hàng, hoạt động khác liên quan đến hoạt động ngân hàng.

Với thực tế đã tham gia xử lý rất nhiều vụ tương tự, qua bài viết này Luật CPX hi vọng các cán bộ ngân hàng sẽ hạn chế được rủi ro.

Luật sư Nguyễn Đình Dương